the end

fotoğraf: bikem ekberzade

werther

fotoğraf: elif türkölmez / byblos

bir tas çorba

ilkokul üç. ders türkçe. ünite dergisinden bir 'parça' okuyacağız. 'oku hülya' diyor öğretmen. hülya okumaya başlıyor. hülyanın nezleli sesiyle, dura dura, satır atlaya atlaya okuduğu okuma parçası bir çorba hakkında. üzerine kızdırılmış yağda nane kavrulup dökülmüş bir mercimek çorbası hakkında... hülya, mercimek çorbası, çorbayı içen bir çocuk, o çocuğun çorbayla kurduğu ilişki hakkındaki bu okuma parçasını okurken ben ağlıyorum. o anda çok büyük bir tutkuyla eve gidip annemin yaptığı bir tas mercimek çorbasını kaşıklamak, ağlaya ağlaya uyumak istiyorum. çok aradım bulamadım o çorba yazısını. cesaret edebilirsem, hatırladığım kadarıyla yeniden yazacağım. içimden geldiği gibi uyduracağım. bir de merak ediyorum, neden milli eğitim bakanlığı tarafından ilkokul üçe giden çocuklara tavsiye edilen bir ünite dergisine 'kabuk tutmuş yaralar'la ilgili bir okuma parçası...

bu çorbayı da c. ile, çiya'da içmiştik. sonra lokum almalar filan, tuval bakmalar, gözlükler denemeler. neden kabuk, yara...

dünya kupası

fotoğraf: elif türkölmez / ümraniye

tranquille

fotoğraf: elif türkölmez / paris

sternfeld

sıradan güzeldir.

the pleasures of sadness

Edward Hopper belongs to a particular category of artist whose work appears sad but does not make us sad – the painterly counterpart to Bach or Leonard Cohen. Loneliness is the dominant theme in his art. His figures look as though they are far from home. They stand reading a letter beside a hotel bed or drinking in a bar. They gaze out of the window of a moving train or read a book in a hotel lobby. Their faces are vulnerable and introspective. They may have just left someone or been left. They are in search of work, sex or company, adrift in transient places. It is often night, and through the window lie the darkness and threat of the open country or of a strange city.

Yet despite the bleakness Hopper’s paintings depict, they are not themselves bleak to look at – perhaps because they allow us as viewers to witness an echo of our own griefs and disappointments, and thereby to feel less personally persecuted and beset by them. It is sad books that console us most when we are sad, and the pictures of lonely service stations that we should hang on our walls when there is no one to hold or love.


In Automat (1927), a woman sits alone drinking a cup of coffee. It is late and, to judge by her hat and coat, cold outside. The room seems large, brightly lit and empty. The décor is functional, with a stone-topped table, hard-wearing black wooden chairs and white walls. The woman looks self-conscious and slightly afraid, unused to being alone in a public place. Something appears to have gone wrong. She unwittingly invites the viewer to imagine stories for her, stories of betrayal or loss. She is trying not to let her hand shake as she moves the cup to her lips. It may be eleven at night in February in a large North American city.


Automat is a picture of sadness – and yet it is not a sad picture. It has the power of a great melancholy piece of music. Despite the starkness of the furnishings, the location itself does not seem wretched. Others in the room may be on their own, men and women drinking coffee by themselves, similarly lost in thought, similarly distanced from society: a common isolation with the beneficial effect of lessening the oppressive sense within any one person that they are alone in being alone. Hopper invites us to feel empathy with the woman in her isolation. She seems dignified and generous, only perhaps a little too trusting, a little naïve – as if she has knocked against a hard corner of the world. The artist puts us on her side, the side of the outsider against the insiders.
In roadside diners and late-night cafeterias, hotel lobbies and station cafés, we too may dilute a feeling of isolation in a lonely public place and hence rediscover a distinctive sense of community. The lack of domesticity, the bright lights and anonymous furniture, may be a relief from what can be the false comforts of home. It may be easier to give way to sadness here than in a living room with wallpaper and framed photographs, the décor of a refuge that has let us down. The figures in Hopper’s art are not opponents of home per se; it is simply that, in a variety of undefined ways, home appears to have betrayed them, forcing them out into the night or on to the road. The 24-hour diner, the station waiting room or motel are sanctuaries for those who have, for noble reasons, failed to find a place of their own in the ordinary world.


A side-effect of coming into contact with any great artist is that through their work we start to notice things we can understand, but previously hadn’t thought worthy of consideration. We become sensitised to what one might call the Hopperesque, a quality now found not only in Hopper’s North American locales, but anywhere in the developed world where there are motels and service stations, roadside diners and airports, bus stations and all-night supermarkets. Hopper is the father of a whole school of art that takes as its subject matter threshold spaces, buildings that lie outside homes and offices, places of transit where we are aware of a particular kind of alienated poetry. We feel Hopper’s presence behind the photographs of Andreas Gursky and Hannah Starkey, the films of Wim Wenders and the books of Thomas Bernhard.

I remember finding the Hopperesque one evening in a service station off the motorway between London and Manchester. Objectively speaking, it wasn’t a beautiful building. The lighting was unforgiving, bringing out pallor and blemishes. The chairs and seats, painted in childishly bright colours, had the strained jollity of a fake smile. No one was talking, no one admitting to curiosity or fellow feeling. We gazed blankly past one another at the serving counter or out into the darkness. We might have been seated among rocks. I sat in a corner, eating fingers of chocolate and taking occasional sips of orange juice. I felt lonely, but, for once, this was a gentle, even pleasant kind of loneliness. Rather than unfolding against a backdrop of laughter and fellowship, in which I would suffer from a contrast between my mood and the environment, this loneliness emerged in a place where everyone was a stranger, where the difficulties of communication and the frustrated longing for love seemed to be acknowledged and brutally celebrated by the architecture and lighting.

Service stations always evoke for me Hopper’s Gas (1940), painted thirteen years after Automat and, like the earlier picture, also a study of isolation. A petrol station stands on its own in the impending darkness. But in Hopper’s hands, the isolation is again made poignant and enticing. The darkness that spreads like a fog from the right of the canvas, a harbinger of fear, contrasts with the security of the building. Against the backdrop of night and wild woods, in this last outpost of humanity, a sense of kinship may be easier to develop than in daylight in the city.


It’s a curious feature of Hopper’s work that although it seems concerned to show us places that are transient and un-homely, we may, in contact with it, feel as if we have been carried back to some important place in ourselves, a place of stillness and sadness, of seriousness and authenticity: it can help us to remember ourselves. How is it possible to forget “oneself”? At stake is not a literal forgetting of practical data, rather a forgetting of those parts of ourselves with which a particular sense of integrity and well-being appears to be bound up. We have many different selves, not all of which feel equally like “us” – a division we confront most clearly in relation to our physical appearance. We may judge that the person a photographer has captured, while having something to do with the being bearing our name, in fact has very little connection with the spirit and attitude we would choose to identify with. This visual dynamic has a psychological equivalent within our own minds: we are made aware of constellations of ideas and moods distinct enough to feel like different personalities – an inner fluidity which can on occasion lead us to declare, without any allusion to the supernatural, that we are not feeling as if we are ourselves.


On looking at a picture, we may recognise it as important to us, but out of our ordinary reach. By buying a postcard reproduction and hanging it prominently above the desk (as I have done with a number of Hopper’s works), we may be trying to have it as an omnipresent, solid token of the emotional texture of the person we want to be and feel we are deep down. By seeing the picture every day, the hope is that a little of its qualities will rub off on us. What we may welcome isn’t so much the subject matter as the tone; it is the record of an emotional attitude conveyed through colour and form. We know we will of course drift far from it – that it won’t be possible or even practical to hold on to the picture’s mood forever, and we will have to be many different people (with bold opinions and a sense of certainty, with casual wit and parental authority) – but it is a reminder and an anchor that will tug us back to the qualities within it.


Hopper also took an interest in cars and trains. It is a pity he didn’t live long into the jet age, though we sense his shadow in many contemporary works. The artist was drawn to the introspective mood that travelling seems to put us into. He captured the atmosphere in half-empty carriages making their way across a landscape: the silence that reigns inside while the wheels beat in rhythm against the rails outside, the dreaminess fostered by the noise and the view from the windows – a dreaminess in which we seem to stand outside our normal selves and have access to thoughts and memories that may not emerge in more settled circumstances. The woman in Hopper’s Compartment C Car 293 (1938) seems in such a frame of mind, reading her book and shifting her gaze between the carriage and the view.
Few places are more conducive to internal conversations than a moving plane, ship or train. There is an almost quaint correlation between what is in front of our eyes and the thoughts we are able to have in our heads: large thoughts at times requiring large views; new thoughts, new places. Introspective reflections that are liable to stall are helped along by the flow of the landscape. The mind may be reluctant to think properly when thinking is all it is supposed to do. This can be as paralysing as having to tell a joke or mimic an accent on demand. Thinking improves when parts of the mind are given other tasks, are charged with listening to music or following a line of trees. The music or the view distracts for a time that nervous, censorious, practical part of the mind that is inclined to shut down when it notices something difficult emerging in consciousness and runs scared of memories, longings or original ideas, preferring instead the administrative and the impersonal.

Of all modes of transport, the train is perhaps the best aid to thought: the views have none of the potential monotony of those on a ship or plane. They move fast enough for us not to get exasperated, but slowly enough to allow us to identify objects. They offer us brief, inspiring glimpses into private domains, letting us see a woman at the moment when she takes a cup from a shelf in her kitchen, before carrying us on to a patio where a man is sleeping and then to a park where a child is catching a ball thrown by a figure we cannot see.


At the end of hours of train-dreaming, we may feel we have been returned to ourselves: that is, brought back. Hotels offer a similar opportunity to escape our habits of mind, and it is unsurprising that Hopper painted them repeatedly – Hotel Room (1931), Hotel Lobby (1943), Rooms for Tourists (1945), Hotel by a Railroad (1952), Hotel Window (1955) and Western Motel (1957). Lying in bed in a hotel, the room quiet except for the occasional swooshing of an elevator in the innards of the building, we can draw a line under what preceded our arrival. We can overfly great and ignored stretches of our experience. We can reflect upon our lives from a height we could not have reached in the midst of everyday business – subtly assisted in this by the unfamiliar world around us: by the small wrapped soaps on the edge of the basin; by the gallery of miniature bottles in the mini-bar; by the room-service menu with its promises of all-night dining and the view on to an unknown city stirring silently 25 floors below us. Hotel notepads can be the recipients of unexpectedly intense, revelatory thoughts, taken down in the early hours.


If a feature of love is an overcoming of loneliness, it is only fitting that, a few weeks after we met, my now-wife and I realised that we shared a love of alienated Hopperesque spaces and, in particular, of Little Chef restaurants.


Little Chefs are to British life what the diner is to America: ugly places full of bad food that are nevertheless resonant with poetry. My wife had been taken to Little Chefs as a young girl by her father, a man of few words who liked to order an English breakfast, read the paper and gaze out of the window smoking a cigarette. It had felt like a break from routine, from the monotony of growing up in a dull Suffolk market town. The menu was bright, someone brought you the food to your table and there might be a slide to play on outside. She had always gone for the Jubilee pancakes and once on her birthday had had two orders and been sick all over the back of the family car. Then, at university, Little Chefs had been a place to go to when she wanted to get away from the hot-house atmosphere of her campus and see more ordinary life roll by for a while.


For my part, I remembered going to Little Chefs with my parents as a rare treat – or funerary rite – before returning to boarding school. It was a symbol of a multi-coloured, warm cheerful world that I wanted to hang on to forever, so vivid was its contrast with the place I was headed for. Then, grown up, in a long and sometimes painfully lonely period in my mid-twenties, I’d sometimes drive out of London to have a solitary lunch in a Little Chef. It felt comforting to drown my own alienation in a wholeheartedly alienated environment. It felt like reading Schopenhauer when one is down.


Little Chefs are in many ways about loneliness; about a particularly English kind of loneliness even. They both represent and are a curious cure for it. Thanks to the unlikely setting of a Little Chef, we can for a time escape some of the constraints of home, of our habits of mind, of the rules of sophisticated society – and enjoy a beguiling vision of an alternative life. To identify a common taste in Little Chefs doesn’t just mean sharing a taste in restaurants, it means sharing a piece of inner, very private psychology. It’s a wonder they don’t hold more wedding parties there.


Oscar Wilde once remarked that there had been no fog in London before Whistler had painted it. There was, of course, lots of fog, it was just that little bit harder to notice its qualities without the example of Whistler to direct our gaze. What Wilde said of Whistler, we may well say of Hopper: that there were far fewer service stations, Little Chefs, airports, trains, motels and diners visible in the world before Edward Hopper began painting.

alain de botton

namümkün

'diğerinin sen olmadığı' fikrini en çok, maşuka bakarak görürsün. Maşuğun saçının rüzgârda dalgalanması ancak senin başını öyle döndürür. Ancak sen, onun dünyanın en güzeli olduğunu görürsün. Senin nazarının, diğerinin nazarı olmadığını en çok 'şimdi sence o dünyanın en seksisi mi?' sorusuna 'evet' demek istediğinde anlarsın. ve onun bir başkası olduğunu en çok, onun sevdiceğinin ne kadar da berbat bir insan olduğunu düşünürken bulduğunda kendini, anlarsın. Kıyamet kopmuş da yapayalnız kalmışsın. gibi. Geçmiş olsun.

Fotoğraf: elif türkölmez / moda

gördüğüm en güzel kalp

fotoğraflar: elif türkölmez/paris

ıvır zıvır satan dükkândaki tezgahtar kız, 'sadece turistik mağazalarda anahtarlık satılması, sadece turistlerin anahtarları olduğunu ve onlara özen göstermeleri gerektiğini hatırlaması ne ironik değil mi?' dedi. evlerinden kilometrelerce uzaktaki japon turistler, evleri, arabaları ve sevdiklerinin evleri, arabaları için anahtarlık beğeniyordu.



garson, kalp çizmiş kahvenin üzerine, köpüğün imkân verdiği ölçüde. 'biraz dağıldı kusura bakmayın' dedi mahçup. 'rica ederim' dedim. 'gördüğüm en güzel kalp...'



sahibi, çıplak ayak yürümeye karar verdi. çünkü cennet yerden ısıtmalı bir çim sahaydı.



"bu kitabı size öneririm. çünkü yürürken müzik dinlemeyi seven birine benziyorsunuz." dedi.



bekliyorum.

mezuniyet töreni

teen spirit

daha demin...

fotoğraf: elif türkölmez / beyrut

göz ve tuz

Fotoğraf: elif türkölmez / beyrut

gök ve toprak

YOLA ÇIKMAK! YİTİRMEK ÜLKELERİ

Yola çıkmak! Yitirmek ülkeleri!
Bir başkası olmak süresiz,
Yalnız görmek için yaşamaktır
Köksüz bir ruhu olmak!

Kimseye ait olmamak, kendime bile!
Durmadan gitmek, sonu olmayan
Bir yokluğun peşinde
Ve ona ulaşma isteği içinde!

Böyle yola çıkmaktır yolculuk.
Ama ben açık bir yol düşünden öte,
Bir şeye gerek duymuyorum yolculuğumda.
Gerisi sadece gök ve toprak.

(1933)



Fernando PESSOA


Türkçesi: Cevat ÇAPAN

çarşaf

anonimity is the new fame

Küçücük kalakalıyorum zamanın karşısında, ışığın, havanın, erken inen bir akşamüstünün, birden bastıran soğuğun, buna yabancı bir memlekette, okul kantininde yakalanmanın, karanlığın, sabah ezanının, sokak köpeklerinin, uykunun...

'intihara teşekkür'

nerede uçurumların
bir kayayım ben düşsem sarılacak dünya
ya bir düşüysem ötekinin
olsun
üşüyorum az kaldı
hazırla kendini dünya
bir oyundayım
hilesizliği seçiyorum bile bile
bile bile kayıyorum uçurumlarından...

Onursal Yakupoğlu

tuzluklar üzerine

Ancak başkaları da gülüp şakalaşıyorsa tadabilirsin neşeyi

RUH HUZURU
İyi bir şeydir insanın uzaktan bakabilmesi hayata,
Ve anlayabilmesi hayatın kendini nasıl algıladığını,
Ayakta kalabilen, atıldıktan sonra tehlikenin kollarına,
Fırtınalarda ve rüzgârlarda yolunu bulabilmiş birisidir.

Ama güzelliği tanımış olmaktır daha da iyisi,
Bütün bir hayatın düzeni ve yüceliği olan güzelliği,
Harcanan çabaların zahmeti mutluluğun kaynağı olduğunda,
Ve bilmek, zaman içindeki onca zenginliğin adını.

Yeşillenmekte olan ağaç, dallarla örülü zirve,
Gövdenin üstündeki kabuğu saran çiçekler,
Tanrının doğasından gelme bir hayattır hepsi,
Çünkü üzerlerine eğilmiştir göğün bütün rüzgârları.

Ama meraklı insanlar kalkıp sorduklarında bana,
Bütün bunları hissedebilme cesaretinin anlamını,
Ne olduğunu kaderin, yücenin ve kazancın, derim ki
O zaman, hem yaşamak, hem de düşünmektir yaşadığını.

Eğer doğa yalın ve dingin yaratmışsa birini,
Bu bir uyarıdır insanoğluna neşeyle bakmam için,
Neden? Çünkü korkutur bilgeleri bile açıklık dediğin,
Ancak başkaları da gülüp şakalaşıyorsa tadabilirsin neşeyi.

Erkeklerin ciddiyeti, zaferler ve tehlikeler,
Kültürden ve bilinçten kaynaklanmadır bunların hepsi,
Hedef ise tektir: İyilerin en yücesi,
Kendisini varlığıyla ve güzel kalıntılarla belirler.

Bir seçkinler topluluğudur sanki bütün bunlar,
Onlardandır ne varsa anlatılmaya değer ve yeni,
Hiçbir zaman kaybolup gitmez eylemlerin gerçeği,
Tıpkı yıldızlar gibi, yaşam da görkem ve neşeyle parlar.

Gözüpek eylemlerdir yaşam denilen,
Yüce bir hedef, uyum dolu bir devinimdir,
Atılımlar ve adımlardır, mutluluk kaynağı erdemdir,
Ciddi iştir, ama katıksız gençliktir buna rağmen.

Pişmanlık ve geçmiş, bu yaşamda,
Temsilcisidir farklı bir varoluşun, biri yolunu
Açar zaferin, huzurun ve çekilmiş
Ne varsa yüce alanlara;

Ötekiyse sürükler işkencelere ve buruk acılara
Yaşamı hafife alanlar yıkılıp gittiklerinde,
Ve imgeyle yüz dönüştüğünde
İyi ve güzel davranamamış birinin yansısına.

Bir yanda algınabilirliği canlı varlığın,
Öte yanda kalıcılık, insan eliyle,
Neredeyse bir ikilemdir, biri adanırken yalnızca
Duygulara, ötekinin yolu uzanır acılara ve yaratıcılığa.



Friedrich HÖLDERLİN


Çeviri:
Ahmet CEMAL

uyumak yeğdir böyle yoldaşsız olmaktan

Ekmek ve Şarap (7. Bölüm)

Ama dost, geç geldik biz. Doğru, yaşıyor tanrılar
Ama başlar üstünde, yukarda, bir başka dünyada.
Sonsuzca etkindirler orda ve pek umursamazlar
Yaşayıp yaşamadığımızı, o kadarcık esirger bizi göklüler.
Çünkü zayıf bir tekne her zaman almaz onları,
Ancak zaman zaman dayanır tanrısal bolluğa insan.
Onların düşlenmesidir yaşam. Ama yoldan sapmak
İşe yarar uyku gibi, ve yoksunlukla gece zorlu kılar
Demir beşikte yeterli yiğitler büyüyünceye dek,
Yürekler göklülerce güçleninceye dek eskisi gibi,
Gümbürtülerle gelir onlar öyleyse. Bu sırada sık sık
Öyle gelir ki bana, uyumak yeğdir böyle yoldaşsız olmaktan,
Böyle beklemekten; ve ne yapmak ne söylemek gerek bu arada. Bilmem; hem, neye yarar ozanlar yoksunluk zamanında? Ama onlar, diyorsun şarap tanrısının kutsal
rahipleri gibidir, kutsal gecede ülke ülke dolaşan.

Frıedrıch Hölderlin

Çeviren; Turan OFLAZOĞLU

sen kimsin?

nerdesin?
taksimdeyim.
iyi ben de geldim, börgırın önünde bekliyorum.
ben eylemdeyim.
ne? eylemde mi?
evet.
senin ne işin var onların içinde?

sanki, yıllardır ilkokul öğretmeni olduğumu sanan annem o an orospu olduğumu öğrenmiş. ben onlardan korkuyorum, diyor. onlar kim? diyorum. onlar kim? biz kimiz? sen kimsin? ben kimim?

kim yokladı?

KARTAL ÖLÜSÜ

Tabutunuz
Pırıl pırıl çivileri ve talaş kokuyor
Demek taze ölülerdensiniz hemşehrim

Kan akıtılmadan
Kesildi damarlarınızın sıcaklığı
Söyleyin kim yokladı
Bir ateş salmaya içinizi

Şimdi doya doya seyredin gövdenizi
Kalabalıklardan eli mızraklılardan
Otomobillerden nüfus patlamasından
Ve o koca denizlerin kirlenip ağrımasından

Cahit Zarifoğlu

insanı her halinden tanıyan

ÖLÜ ATLAR

Karışık bir iç deniz bunalımı
Zafersiz bir kalyonda
Ölümün her anki hatırasından uzak
insanı her halinden tanıyan
sakat bir ölü atlar alıcısı

Ucuza kilitlenmiş bir dağ ceylanı
Ancak bir tabuyu öldürecek bir zamanda
göğün bütün ön görmelerinden uzak
fenerler tutulup tekmeler atılan
önemli bir es çağ tanrısı

Telaşla yenilen analarda kayboluşları
sevgisiz kalan babalarla
lekesiz bir güneşle ancak
çocuğunu sardığı bezler arınan
ağrıtmaz sanılan bir yaşamak şarkısı

ikisinden birini örter kanadı
durulmayıp tabessüm ettirilen şarkıda
sevinçsiz canlara dayanmak
her an bir başka ışıksızı arayan
acıması bir çocuğun masal cücelerine

Cahit Zarifoğlu

uzak nedir?

Mataramda Tuzlu Su

West Indies, Kızıl Elma, İtaki, Maçin!
Uzun yola çıkmaya hüküm giydim.
Beyazların yöresinde nasibim kalmadı
yerlilerin topraklarına karşı şuç işledim
zorbaların arasında tehlikeli bir nifak
uyrukların arasında uygunsuz biriyim
vahşetim
beni baygın meyvaların lezzetinden kopardı
kendime dünyada bir
acı kök tadı seçtim
yakın yerde soluklanacak gölge bana yok
uzun yola çıkmaya hüküm giydim.

Uzak nedir?
Kendinin bile ücrasında yaşayan benim için
gidecek yer ne kadar uzak olabilir?
Başım açık, saçlarımı ikiye
ortadan ayırdım
kimin ülkesinden geçsem
şakaklarımda dövmeler beni ele verecek
cesur ve onurlu diyecekler
halbuki suskun ve kederliyim
korsanlardan kaptığım gürlek nara
işime yaramıyor
rençberlerin o rahat
ve oturmuş lehçesinden tiksinirim
boynumda
bana yargı yükleyenlerin
utançlarından yapılma mücevherler
sırtımda sağır kantarı gizli bilgilerin
mataramdaki suya tuz ekledim, azığım yok
uzun yola çıkmaya hüküm giydim.

Bir hayatı, ısmarlama bir hayatı bırakıyorum
görenler üstünde iyi duruyor derdi her bakışta
askerken kantinden satın aldığım cep aynası
bazı geceler çıkarken
uçarı bir gülümseyişle takındığım muşta
gibi lükslerim de burda kalacak
siparişi yargıcılar tarafından verilmiş
bu hayattan ne koku, ne yankı, ne de boya
taşımamı yasaklayan belgeyi imzaladım
burada bitti artık işim, ocağım yok
uzun yola çıkmaya hüküm giydim.

İsmet Özel